Technologia w służbie natury, natura w służbie technologii

Inteligentne systemy zarządzania oraz najnowsze zdobycze cyfryzacji, kojarzone dotychczas głównie z przestrzenią miejską, znajdują doskonałe zastosowane również w ochronie, rozpoznaniu i monitorowaniu środowiska naturalnego. Dowodzą tego kolejne, łączące przyrodę z innowacyjnością, wspólne projekty Lasów Państwowych, SGGW w Warszawie i T-Mobile, realizowane m.in. Rogowie i Krogulnej.

Naukowcy, dzieci i młodzież, studenci, turyści, miłośnicy przyrody — to zaledwie początek długiej listy beneficjentów T IoT LABu – Laboratorium Internetu Rzeczy zlokalizowanego w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Rogowie w województwie łódzkim. Centrum badań i działań związanych z ochroną przyrody oraz edukacją ekologiczną powstało w ramach współpracy pomiędzy Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego a T-Mobile.

Skuteczne połączenie nauki, badań oraz innowacji

„Inteligentne laboratorium w Rogowie to element szerszej, długofalowej współpracy pomiędzy Lasami Państwowymi, zarządzającymi około 1/3 powierzchni Polski, z czołowym producentem i dostawcą innowacyjnych technologii, jakim jest T‑Mobile. Koncept zrodził się podczas kongresu „Informatyka dla ludzi lasu”, gdzie spotkali się przedstawiciele środowiska naukowego SGGW, T‑Mobile i Lasów Państwowych. Projekt koresponduje z misją naszych podmiotów, jaką jest poprawa efektywności zarządzania, ochrona środowiska i dobrostanu przyrodniczego poprzez edukację oraz wdrażanie nowoczesnych rozwiązań” – przekonuje Paweł Pogoda z Dyrekcji Lasów Państwowych.

Lokalizacja nowego Laboratorium Internetu Rzeczy T‑Mobile nie jest przypadkowa — to właśnie w Rogowie od 1996 roku funkcjonuje Centrum Edukacji Przyrodniczo- Leśnej, wspólne przedsięwzięcie Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. Służy ono podnoszeniu kwalifikacji kadry leśnej, poszerzaniu wiedzy dzieci i młodzieży oraz realizacji zadań naukowo-dydaktycznych SGGW. Jest częścią Leśnego Zakładu Doświadczalnego SGGW, w którym funkcjonuje także wyjątkowe arboretum, zawierające jedne z najbogatszych i najciekawszych kolekcji drzew i krzewów Europy Środkowo-Wschodniej.

„Jako firma odpowiedzialna społecznie w pełni angażujemy się w działania Lasów Państwowych oraz SGGW, prowadzące ku coraz skuteczniejszej ochronie walorów przyrodniczych naszego kraju i regionu, a pośrednio także — łączeniu sił w osiąganiu wyzwań klimatycznych stojących przed całą ludzkością” – tłumaczy Małgorzata Rybak-Dowżyk Dyrektor Departamentu Komunikacji Korporacyjne z T-Mobile.

W laboratorium znalazło się wiele innowacyjnych rozwiązań technologicznych, na czele z zaawansowanymi czujnikami i urządzeniami Internetu Rzeczy, pozwalającymi na monitorowanie różnych aspektów środowiska w czasie rzeczywistym. Pomagają one m.in. w pomiarze wilgotności i temperatury gleby, jakości powietrza, temperatury, a także innych parametrów klimatycznych, które wpływają na stan roślinności.

„Badania nad wzrostem, zdrowotnością i zmiennością wielu gatunków drzew i krzewów oraz ocena ich cech morfologicznych znajdzie szerokie zastosowanie nie tylko w leśnictwie, ale i w zagospodarowaniu przestrzeni niezurbanizowanych oraz ograniczaniu miejskich wysp ciepła, a także wielu innych dziedzinach: farmacji, pszczelarstwie, przemyśle itp. Badania z wykorzystaniem IR mogą być używane w celach poznawczych dotyczących zdolności przystosowawczych różnych gatunków drzew i krzewów w warunkach zmieniającego się klimatu. To nieodzowna wiedza w procesie pogoni za zmieniającą się na naszych oczach rzeczywistością. Szczególnie ważne są wyzwania dotyczące retencji wód i badań bilansu wodnego lasów, które są nie tylko rezerwuarem wody w środowisku, ale również jej konsumentem” – wyjaśnia Michał Orzechowski prodziekan Wydziału Leśnego SGGW ds. Gospodarki przestrzennej.

Jednym z wyjątkowych aspektów tej inwestycji jest monitoring tras przelotów bielików, które zostały wypuszczone na wolność. Dzięki specjalnym loggerom badacze mogą śledzić ruchy tych imponujących ptaków i monitorować ich zachowanie, co jest niezwykle istotne dla ochrony zagrożonych gatunków. Rozwijane w inteligentnym laboratorium rozwiązania umożliwią również monitorowanie i kontrolę stanu wody w stawie, jej przepływu w strumieniu i ruchu w glebie, co pozwali na zachowanie optymalnych warunków dla flory i fauny.

Po pierwsze: edukacja

Nowa przestrzeń nie tylko tworzy więc optymalne warunki dla uprawy roślin, ale również umożliwia prowadzenie dokładnych badań i efektywnego kształcenia kolejnych roczników studentów renomowanej uczelni. Efekty działania nowoczesnych centrów badawczych, pracowni i laboratoriów, obsługiwanych przez wybitnych ekspertów, będą w przyszłości transferowane do gospodarki, wpływając na innowacyjność i postęp m.in. w rolnictwie, hodowli czy rybołówstwie.

„W T‑Mobile naszą działalność opieramy na przekonaniu, że technologia może i powinna wspierać nas w rozmaitych sferach życia, w tym także w pracy, nauce i działalności naukowej. To niezwykle ważny obszar, w którym – dzięki potencjałowi technologii – możemy wspierać potencjał utalentowanych, kreatywnych w swoich działaniach i ambitnych osób, które mogą mieć ogromny wpływ na rozwój nauki” – podkreśla Piotr Biały Dyrektor Sprzedaży Rynku Smart City & IoT z T-Systems.

Być może jednak najistotniejszym aspektem wspólnego przedsięwzięcia Lasów Państwowych, SGGW i T-Mobile jest poszerzanie wiedzy, zainteresowania przyrodą oraz wrażliwości dzieci i młodzieży, już dziś tłumnie odwiedzających kompleks w Rogowie.

„Dla odwiedzających Arboretum zostały umieszczone QR cody, po zeskanowaniu których możliwe jest przejście na stronę www i sprawdzenie aktualnych pomiarów. Dzięki temu każdy może zapoznać się z wynikami badań i zrozumieć, jakie działania są podejmowane w celu ochrony przyrody. Chcemy przekonać młodych ludzi, że szeroko pojęta przyroda jest fascynującym obszarem naukowym, dzięki czemu wielu naszych gości powróci tutaj, już w charakterze studentów, naukowców czy kadry służby leśnej” – mówi Grzegorz Wasilewski Dyrektor Leśnego Zakładu Doświadczalnego w Rogowie.

„Realizację tego typu projektów umożliwia nam sieć Narrowband-IoT działająca w licencjonowanych pasmach radiowych i umożliwiająca szybkie pozyskanie danych z punktów pomiarowych. Jest to technologia stosowana w internecie rzeczy ze względu na niskie zużycie energii, co umożliwia działanie urządzenia na jednej baterii przez wiele lat. Technologia ta m.in. koncentruje się również na pokryciu wewnętrznym, co pozwala na pozyskanie danych z urządzeń znajdujących się w miejscach trudno dostępnych ze względu na zasięg sieci np. w piwnicach, czy tam gdzie nie ma zasięgu sieci GSM” – tłumaczy Michał Nowak Kierownik Sekcji Innowacji w T-Mobile.

Cały nowoczesny kompleks jest oparty na sieci Narrowband-IoT — technologii łączności wykorzystywanej z sukcesem między innymi w projektach inteligentnych miast. Pozwala ona na efektywny przesył sygnału również tam, gdzie występują bariery architektoniczne i problemy z zasięgiem. Inteligentna łączność uzupełniona o technologie 2G, 4G oraz błyskawiczną sieć 5G, jest już dziś powszechnie używana przez pracowników Lasów Państwowych, przede wszystkim działających w terenie.

Innowacje w rybołówstwie

T IoT LAB w Rogowie to nie jedyny przykład synergii innowacji z przyrodą, rozwijanej przez Lasy Państwowe i T-Mobile. Potrzeby biznesowe największej w Unii Europejskiej organizacji zarządzającej lasami należącymi do Skarbu Państwa zaspokajane są przez czołową firmę telekomunikacyjno-technologiczną również w Krogulnej, a dokładniej — tamtejszych stawach rybnych podlegających LP.

„Gospodarstwa Rybackie LP Krogulna i Niemodlin prowadzą produkcję w pełnym trzyletnim cyklu hodowlanym, głównie karpia z 2,5-procentową domieszką suma, szczupaka, amura, tołpygi i lina. Produkcja ta wynosi rocznie około 700 ton ryby handlowej i w całości przeznaczona jest na rynek krajowy” – zaznacza Pan Wojciech Preuhs z Gospodarstwa Rybackiego Krogulna.

To właśnie w jednym z tych obiektów pracuje już specjalna boja pomiarowa, przekazująca za pomocą aplikacji informacje dotyczące stanu wody oraz alarmująca o ewentualnych zagrożeniach ich zanieczyszczeniem.

„Pomysł na boję pojawił się podczas licznych rozmów z naszymi klientami z różnych branż: budowlanej, agro, czy z samorządami. Jest efektem współpracy między klientem, T‑Mobile oraz Cortineq sp. z o. o, która odpowiadała za zaprojektowanie urządzenia. Dzięki boi pomiarowej pobieranie i analiza wybranych parametrów są w pełni zautomatyzowane. Wyniki analiz prezentowane są w aplikacji, w której można ustawić częstotliwość pomiarów oraz progi alarmowe, po przekroczeniu których wysyłane są SMS-em alerty” – mówi Piotr Biały Dyrektor Sprzedaży Rynku Smart City & IoT z T-Systems.

Całodobowo działająca boja nieustannie monitoruje m.in. stężenie zawiesiny (zmętnienie) wody, jej utlenienie oraz temperaturę, czyli główne parametry istotne z punktu widzenia dobrostanu żyjących w niej ryb. Automatyzacja tego procesu umożliwia nie tylko częstsze i dokładniejsze testowanie próbek wody, ale również błyskawiczne reagowanie w przypadku ich niepokojących wyników.

„Podobnie jak w przypadku badania i ochrony ekosystemów leśnych w Rogowie — tak w naszych stawach rybnych wciąż poszukujemy innowacyjnych rozwiązań i systemów.” – deklaruje Paweł Pogoda.

Inteligentne systemy i rozwiązania, cieszące się coraz większym zainteresowaniem gospodarzy i mieszkańców metropolii, z powodzeniem wkraczają również do świata przyrody — i to z pożytkiem dla niej. Postępująca cyfryzacja i automatyzacja nie oznaczają bowiem zagrożenia dla ekosystemu naturalnego, lecz przeciwnie: otwierają kolejne możliwości jego monitorowania i ochrony, a także odpowiedzialnego korzystania z jego walorów w rozwoju zrównoważonej gospodarki. Jest to szczególnie cenne w dobie gigantycznych wyzwań klimatycznych oraz konieczności podjęcia wspólnego wysiłku przez światy technologii i natury w celu stworzenia harmonijnego środowiska dla przyszłych pokoleń.

Artykuł powstał we współpracy z Wydziałem Informatyki Generalnej Dyrekcji Lasów Państwowych.
Został opublikowany w piśmie „GŁOS LASU”, w grudniu 2023